آموزش مرحله ای نوشتن پایان نامه برای دانشجویان کارشناسی ارشد
نوشتن پایان‌نامه مرحله نهایی تحصیلات در مقطع فوق لیسانس یا کارشناسی ارشد است. در این مرحله، دانشجو باید بر اساس اصول و دستورالعمل‌هایی که از طریق دانشگاه یا گروه آموزشی در دسترس دانشجویان قرار می‌گیرد، نسبت به تدوین پایان‌نامه خود اقدام نماید. پایان‌نامه در حقیقت یک واحد درسی است که 6 نمره را به خود اختصاص داده است. لذا دانشجوی کارشناسی ارشد بایستی از طریق تألیف و نگارش پایان‌نامه و حضور در جلسه دفاعیه، 6 واحد درسی خود را پاس کند. بنابراین نیاز است که دانشجویان آموزش گام به گام نوشتن پایان پایان‌نامه را شروع کنند.
آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه را از کجا آغاز کنیم؟
سؤالی که برای اغلب دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد پیش می‌آید این است که آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه را از کجا آغاز کنند. صفر تا صد نوشتن پایان‌نامه را می‌توانیم به سه مرحله کلی تقسیم‌بندی کنیم.
- مرحله قبل از تألیف محتوای پایان‌نامه
- آماده‌سازی محتوایی و نگارش پایان‌نامه
- مرحله دفاع از پایان‌نامه
مرحله قبل از تألیف محتوای پایان‌نامه
این مرحله از آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه را با توضیحاتی درباره فراهم‌سازی مقدمات و پیش‌نیاز‌های تالیف پایان‌نامه آغاز می‌کنیم. از جمله مهم‌ترین اقداماتی که در این مرحله باید انجام گیرد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتخاب استاد راهنما و اساتید مشاور
- انتخاب موضوع
- تدوین پروپوزال
- ثبت اطلاعات تحقیق در سامانه پیشینه ایرانداک
- ثبت پروپوزال در سامانه همانندجو ایرانداک و دریافت کد رهگیری
انتخاب استاد راهنما و اساتید مشاور
اولین مرحله از نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد انتخاب استاد راهنما و اساتید مشاور است. دانشجو می‌تواند استاد راهنما را از بین اساتید دانشگاه محل تحصیل خود یا از سایر دانشگاه‌ها انتخاب کند. در صورتی که دانشجو قصد دارد از اساتید خارج از دانشگاه خود، استاد راهنما انتخاب کند، باید نسبت به تکمیل فرم‌های خاصی و ارائه آن‌ها به گروه اقدام نماید. فارغ از این موضوع، بهتر است استاد راهنما، به موضوعی که مدنظر دانشجو است تسلط کافی داشته باشد و همچنین فرصت و زمان کافی برای راهنمایی و مشاوره، اختصاص دهد.
انتخاب موضوع پایان‌نامه
دومین مرحله از نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد، انتخاب موضوع است. انتخاب موضوع باید با همکاری و مشورت با استاد راهنما و مشاور صورت گیرد. در خصوص انتخاب موضوع باید ملاحظات و نکات مهمی مدنظر قرار گیرد.
- علاقه‌مندی: نکته مهم در انتخاب موضوع این است که دانشجو به موضوع انتخابی خود علاقمند باشد و با اشتیاق و کنجکاوی آن را دنبال کند.
- شناخت و آگاهی قبلی در خصوص موضوع: دانشجو باید از طریق مطالعه و جستجو، در خصوص موضوعی که مدنظر دارد، اطلاعات لازم را بدست آورد.
- وجود منابع و پیشینه‌های پژوهشی کافی: مطالعه پیشینه‌های قبلی، به دانشجو دید کلی و جامعی در خصوص موضوع ارائه می‌دهد.
در این مرحله از آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه باید اشاره کرد که موضوعی که توسط دانشجو برای پایان‌نامه انتخاب می‌شود، بهتر است کاربردی باشد. یعنی بتوان از نتایج این پژوهش برای رفع مشکلات یا بهبود فرایندها استفاده کرد.
تدوین پروپوزال جهت شروع نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد
بعد از انتخاب موضوع، مرحله بعدی نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تدوین و ارائه پروپوزال به گروه آموزشی است. پروپوزال باید بر اساس دستورالعمل ابلاغی دانشگاه تدوین و همه جزئیات و نکات در خصوص جزئیات پایان‌نامه در آن قید شود. در پروپوزال علت انتخاب موضوع، عنوان فارسی و انگلیسی پایان‌نامه، فرضیه‌ها و سؤالات تحقیق، اهداف تحقیق، روش پژوهشی، فهرست منابع و مأخذ توضیح داده می‌شود. پروپوزال توسط اعضاء هیئت علمی گروه آموزشی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت پذیرش، فرایند نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد وارد فاز بعدی می‌شود.
ثبت اطلاعات عنوان پایان‌نامه در سامانه پیشینه پژوهش
آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه مستلزم شناخت دانشجو از تمامی مراحلی است که باید در مسیر تالیف پایان‌نامه طی کند. یکی از این مراحل، ثبت اطلاعات پایان‌نامه در سامانه پیشینه پژوهش است. سامانه پیشینه پژوهش که متعلق به پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران است، به دانشجویانی که قصد تألیف و نگارش پایان‌نامه و یا هر نوع طرح و پروژه تحقیقاتی دارند، کمک می‌کند تا سوابق پژوهش‌های مرتبط را با دقت بررسی و در نتیجه از دوباره‌کاری جلوگیری نمایند.
ثبت عنوان پروپوزال در سامانه همانندجو ایرانداک و دریافت کد رهگیری
برای تکمیل مراحل آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه، باید به ثبت اطلاعات پروپوزال در سامانه ایرانداک و دریافت کد رهگیری اشاره کرد. بر اساس قانونی که در سال 1395 به تصویب رسیده است، تمامی دانشجویان باید اطلاعات پایان‌نامه خود را در سامانه پایان‌نامه ایرانداک ثبت کنند. بعد از تایید پروپوزال، دانشجو باید اطلاعات دقیق آن را در سامانه همانندجو ثبت و کد رهگیری دریافت کند. لازم به ذکر است در صورتی که میزان شباهت و همانندی پروپوزال با دیگر پروپوزال‌های ثبت شده در سامانه زیاد باشد، دانشگاه پروپوزال را تایید نخواهد کرد. بعد از طی این مرحله، وارد فاز آماده‌سازی محتوایی و نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد می‌شویم.
مرحله آماده‌سازی محتوایی و نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد
در این مرحله از آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه، به ارائه اطلاعاتی درباره آماده‌سازی محتوایی و تالیف پایان‌نامه می‌پردازیم. در خصوص آماده‌سازی محتوای باید به نکات زیر اشاره کرد:
- رعایت ساختار پایان‌نامه
- جلوگیری از سرقت ادبی از طریق رعایت ارجاعات
- بررسی دقیق پیشینه‌ها
- استفاده از روش‌های تحقیق مناسب
یکی از مواردی که در آموزش گام به گام نوشتن پایان‌نامه مورد تاکید قرار می‌گیرد، رعایت ساختار پایان‌نامه است. هر پایان‌نامه‌ای از چند بخش و فصل تشکیل شده است که به ترتیب باید تکمیل شوند. عناوین این قسمت‍‌ها عبارتند از: چکیده، فصل اول (مقدمات و کلیات پژوهش)، فصل دوم (مبانی نظری، پیشینه و ادبیات تحقیق)، فصل سوم (روش‌شناسی تحقیق)، فصل چهارم (تجزیه و تحلیل داده‌ها) و فصل پنجم (یافته‌ها و نتیجه‌گیری).
در طول مراحل نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشجو از منابع و مقالات و کتاب‌های دیگر نیز به عنوان پیشینه تحقیق استفاده می کند. لازم است که با دقت و بر اساس شیوه‌نامه‌های معتبر استناددهی، به آن‌ها رفرنس بدهد.
آموزش
دفاع از پایان‌نامه
در این مرحله از صفر تا صد نگارش پایان‌نامه وارد فاز پایانی می‌شویم. بعد از آماده‌سازی محتوای پایان‌نامه، دانشجو باید پیش‌نویس آن را برای داوران ارسال کند. داوران بعد از بررسی، اصلاحات احتمالی را به وی گوشزد می‌کنند. در نهایت بعد از اعمال ویرایش‌ها، محتوای نهایی پایان‌نامه آماده می‌شود. اهم اقداماتی که در این مرحله باید انجام گیرد، به شرح زیر است:
- بارگذاری محتوای پایان‌نامه در سامانه همانندجو ایرانداک برای بررسی مشابهت‌های احتمالی
- دریافت تاییدیه برگزاری جلسه دفاع از آموزش دانشگاه
- تهیه پاورپوینت برای ارائه در جلسه دفاعیه
- ارسال دعوتنامه برای داوران جهت حضور در جلسه دفاع
در صورتی که پایان‌نامه مورد تایید داوران قرار گیرد، بر اساس شور و مشورت داوران و اساتید راهنما و مشاور، نمره قبولی به پایان‌نامه داده خواهد شد.